به روایت تاریخ سیستان و حدودالعالم، بجنورد مرکز خراسان شمالی به عنوان بخشی از سرزمین نسا» معرفی شده است. منطقه ای که از مرکز آن به عنوان بخشی از ساتراپ نشین پارت یاد می شود. در زمان حکومت صفوی اقوام کرد به این منطقه کوچ کردند و در اوایل دوره قاجار نخستین حکومت محلی در این خطه از ایران بزرگ تاسیس شد.
پیشینه و سابقه تاریخی بجنورد براساس پژوهش های باستانی و مطالعات اسناد و مدارک تاریخی و به استناد کشفیاتی که از غارها و تپه های باستانی به دست آمده به پنج هزار سال پیش می رسد. روایت های دیگری نیز درباره بجنورد وجود دارد، در گذشته بجنورد را پاریس کوچک می نامیدند،چنانچه به گفته برخی از اهالی این شهر، در زمان قاجار چندتن از سفرا و جهانگردان فرانسوی به آنجا سفر کرده و وقتی با امکانات این شهر از جمله برق و شکل خیابان ها مواجه شدند از این شهر به عنوان پاریس کوچک یاد کردند به گفته آن جهانگردان خیابان های این شهر دقیقا همانند پاریس بوده است، جهانگردان فرانسوی زمانی که به کشورشان بازگشتند مقاله ای درباره بجنورد در مجله لوموند فرانسه به چاپ رساندند.مکان های زیبایی از جمله تفرجگاه باباامان، بش قارداش و آیینه خانه مفخم یا عمارت مفخم در این شهر وجود دارد.
این خانه به سردار مفخم یکی از سرداران اواخر دوره قاجاریه از سردارهای ناصرالدین شاه قاجار تعلق داشته است. آیینه کاری و کاشی کاری های درون بنا از زیبایی خاصی برخوردارند و شیوه معماری همان دوران را به ذهن متبادر می سازند.
گفته می شود ناصرالدین شاه به سردار مفخم دستور می دهد که محلی را در نزدیکی بجنورد برای زمان استراحت او احداث کند و سردار مفخم تفرجگاه بش قارداش را برای وی می سازد که مکانی خوش آب و هوا و ییلاقی است و در حال حاضر هر ساله گردشگران زیادی را به این منطقه می کشاند، بعدها این محل به آرامگاه سردار مفخم نیز تغییر نام می دهد.
تفرجگاه بابا امان نیز یکی دیگر از گردشگاه های این شهر است که در چند کیلومتری شهر بجنورد واقع شده است این مکان یکی از چند منطقه خوش آب و هوای این شهر است.
در جنوب شهر بجنورد نیز آثار بسیاری از یک شهر تاریخی نمایان است. این شهر به نام جرمگان یا جرمقان، سرشناس بوده و یکی از شهرهای آباد و بزرگ خراسان به شمار می رفته که به دست سپاهیان مغول به کلی ویران شده است، بجنورد دارای مکان های دیدنی زیادی است که هرکدام ساعت ها گردشگران را جذب می کند ولی در این میان نخستین چیزی که در بدو ورود به این شهر به چشم می خورد فرودگاه کوچکی است که هواپیما به سختی در آن فرود می آید و در وقت فرود فاصله زیادی تا برخورد با کوه ندارد.
اين استان كه از تقسيم استان بزرگ خراسان (سابق) بوجود آمده، داراي 6 شهرستان به نامهاي بجنورد، شيروان، اسفراين، جاجرم،فاروج، مانه و سملقانبا مركزيت بجنورد و15 بخش و 40 دهستان و بيش از 1000 روستاي داراي سكنه است كه جمعيت تقريبي آن تا سال 1384 بالغ بر 850.000 نفر برآورد شده است.
بجنورد
نام بجنورد در كتاب هاي قديمي بوزنجورد آمده است. بوزنجورد معرب كلمه بيژن گرد است، ولي به مرور با اندك تحريفي به صورت بجنورد تلفظ مي شود. گرد به معناي شهر و آبادي است و بجنورد به معني شهر بيژن است. در شمال غربي بجنورد كنوني تپهاي قديمي وجود دارد كه آثار بسيار كهني از شهر تاريخي بيژن گرد را در خود جاي داده است و به بيژن يورت معروف است. گفته مي شود كه بجنورد قديمي در محل همان تپه قرار داشته كه اكنون ساربان محله ناميده مي شود.
• آرامگاه باباتوكل
• چشمه باباامان
• چشمه بش قارداش
• غاركنه گرم
• غارگنج كوه
• امامزاده سلطان سيدعباس
• عمارت مفخم